Γράφει
ο Θεολόγος – Εκκλησιαστικός Ιστορικός – Νομικός κ. Ιωάννης Ελ. Σιδηράς
ΜΝΗΜΗ ΜΙΚΡΑΣΙΑΣ - ΓΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
ΛΟΓΟΣ
ΕΠΙΜΝΗΜΟΣΥΝΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΟΪΕΡΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ
ΣΦΑΓΙΑΣΘΕΝΤΕΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥΣ ΣΤΟ ΑΪΔΙΝΙΟΝ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ
Αιματόβρεχτα
και μαρτυρικώς καθηγιασμένα παραμένουν «ες αεί» τα ιερά χώματα του Αϊδινίου
της Μικράς Ασίας, όπου και η πάλαι ποτέ εκκλησιαστική έδρα της παλαιφάτου και
ιστορικής Πατριαρχικής Μητροπόλεως Ηλιουπόλεως και Θείρων με την ακμάζουσα
Ρωμαίϊκη κοινότητα των 8.000 Ορθοδόξων Ρωμηών, όταν λόγω της κατά το έτος 1919 αποβιβάσεως
των ελληνικών στρατευμάτων στην Σμύρνη και της καταλήψεως και της περιοχής του
Αϊδινίου υπ’ αυτών, οι Τούρκοι εθνικιστές έθεσαν διά πυρός και σιδήρου σε πλήρη
εφαρμογή το ολέθριο σχέδιό τους για τον σταδιακό, πλην ολοτελή, γενοκτονικό
αφανισμό των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Σχεδόν ένα μήνα μετά την ελληνική
κατάληψη του Αϊδινίου, όπως αναφέρει ο Πρέσβης Αλέξανδρος Αλεξανδρής, η πόλη
αυτή εγκαταλείφθηκε προσωρινά από τον ελληνικό στρατό και κατά το βραχύτατο αυτό
χρονικό διάστημα των μόλις ολίγων ημερών (τέλη Μαΐου - αρχές Ιουνίου 1919), οι
τουρκικές εθνικιστικές ένοπλες ομάδες του Κεμάλ και το γηγενές μουσουλμανικό
στοιχείο της περιοχής κατέστρεψαν την πόλη και σφαγίασαν τον χριστιανικό της
πληθυσμό. Μεταξύ δε των μαρτυρικώς και φρικτώς τελειωθέντων Χριστιανών ήταν και
ένα σώμα Ελλήνων προσκόπων, οι οποίοι πυρπολήθηκαν ζωντανοί στην Μητρόπολη του
Αϊδινίου, με αποτέλεσμα από τους 8.000 έλληνες κατοίκους και τους 3.500
πρόσφυγες, οι οποίοι ήταν εγκατεστημένοι στο Αϊδίνιο, ευρέθησαν μόνο 4.500
επιζώντες κατά την ανακατάληψη της πόλεως από τον ελληνικό στρατό.
Στις 14 Ιουλίου 1919,
σύμφωνα με τη ημερήσια διαταγή του Γενικού Εφόρου (Σ.Ε.Π), ετελέσθησαν στις εκκλησίες
όλων των πόλεων και κωμοπόλεων μνημόσυνα, όπου υπήρχε προσκοπική παρουσία και
κίνηση. Όσοι έλαβαν μέρος στα μνημόσυνα αυτά, έφεραν πένθιμο μέλανος χρώματος
περιβραχιόνιο, ενώ εξεφωνήθησαν και επιμνημόσυνοι λόγοι στους οποίους
υπεγραμμίζετο η μεγάλη μαρτυρική θυσία των υπό των κεμαλιστών εθνικιστών
φρικωδώς τελειωθέντων Ελλήνων προσκόπων. Την ιδία ημέρα οι προσκοπικές σημαίες
εκυμάτιζαν μεσίστιες και απηγορεύθη πάσα δραστηριότητα των προσκοπικών ομάδων
ως ένδειξη πενθηφόρου τιμής, σεβασμού και μνημοσύνης των αθώων ιερών σφαγίων
του προσκοπικού ιδεώδους. Επιβλητικά και μεγαλειώδη ιερά μνημόσυνα ετελέσθησαν
και στην πρωτεύουσα της Ιωνίας, την Σμύρνη.
Το επίσημο αρχιερατικό
ιερό μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως των ψυχών πάντων των Ελλήνων στρατιωτών, οι
οποίοι ετελεύτησαν τον βίο τους στα πεδία των μαχών της Ιωνικής Ελληνικής γης,
όπου ευρέθησαν ως ελευθερωτές των υποδούλων Ελλήνων της Μικράς Ασίας, κυρίως δε
κατ’ εκείνη την ιστορική στιγμή και πένθιμη συγκυρία υπέρ των μαρτυρικώς τελειωθέντων
Ελλήνων προσκόπων στην μαρτυρική και πολύπαθη πόλη του Αϊδινίου, ετελέσθη μέσα
σε ατμόσφαιρα απεριγράπτου συγκινήσεως και ανειπώτου οδύνης κλήρου και λαού, με
την συγκλονιστική παρουσία αμετρήτου πενθηφόρου πλήθους πάσης ηλικίας, από την
πόλη της Σμύρνης και τις πέριξ περιοχές, στον Ιερό Ναό της Αικατερίνης Σμύρνης,
στο οποίο χοροστάτησε ο ίδιος ο Μητροπολίτης Σμύρνης, Εθνοϊερομάρτυς Άγιος
Χρυσόστομος (+1922), ο οποίος μετά το πέρας της επιμνημοσύνου ιεροπραξίας και
εν πλήρει νεκρική σιγή εξεφώνησε με απαράμιλλο πατριωτικό παλμό εμπνευσμένο
επιμνημόσυνο βαρυσήμαντο λόγο με πολλούς αποδέκτες για τους μαρτυρικώς
μαρτυρήσαντες Έλληνες προσκόπους της περιοχής του Αϊδίνιου.
Το πλήρες
κείμενο του ιστορικής σημασίας και αξίας επιμνημοσύνου λόγου του Μητροπολίτου
Σμύρνης, Εθνοϊερομάρτυρος Αγίου Χρυσοστόμου για τους μαρτυρικώς μαρτυρήσαντες
Έλληνες προσκόπους της περιοχής του Αϊδίνιου, το οποίο αναδημοσιεύουμε στην
δημοτική γλώσσα, έχει ως εξής:
« Ω πόποι, η
μέγα πένθος Αχαιΐδα γαίαν ικάνει (=Αλίμονο, μεγάλη συμφορά πλήττει τους
Έλληνες).
Αδελφοί, αυτό το
οποίο είπε ο πατήρ πάντων των σοφών και ποιητών όλων των αιώνων, ο θείος Όμηρος,
ο μελησιγενής συμπολίτης μας, είναι το αυτό με εκείνο λέγει το Ιερό μας
Ευαγγέλιο, όταν ο μιαιφόνος Ηρώδης αποστείλας δολοφόνησε πάντες τους παίδες
τους εν Βηθλεέμ και εν πάσι τοις ορίοις αυτής, και εξεπληθώθη με τον τρόπο αυτό
η φοβερά προφητεία του θρηνώδους Ιερεμίου λέγοντος: «Φωνή εν Ραμά ηκούσθη
θρήνος και κλαυθμός και οδυρμός πολύς. Ραχήλ κλαίουσα τα τέκνα αυτής, και ουκ
ήθελε παρακληθήναι ότι ουκ εισίν».
Αμφότερα δε
ταύτα ανταποκρίνονται πλήρως προς την σημερινή πένθιμη υπόθεση, για την οποία
συνήλθαμε υπό τους θόλους της Ιεράς ταύτης Εκκλησίας, διότι συνήλθαμε ενταύθα
την σήμερον και επιτελούμε το χρεωστικώς οφειλόμενο ιερό μνημόσυνο και όλων μεν
εκείνων, α) όσοι αποβιβασθέντες ως ελευθερωταί «εις τας γελοέσσας ακτάς» της
Ιωνίας απέθαναν τον ζηλωτό υπέρ της πίστεως και πατρίδος θάνατο στα τετιμημένα
πεδία των μαχών και έβαψαν με το πολύτιμο αίμα τους το περιμάχητο Μικρασιατικό
Ελληνικό μας έδαφος, και όλων εκείνων, β) όσοι κατά τις πρόσφατες φρικαλέες τραγωδίες
και δεινές εκατόμβες ιδίως της πόλεως Αϊδινίου εύρον οικτρό θάνατο είτε καέντες
εν μέσω των φλογών, είτε οδηγηθέντες προς φοβερά θυσία ως πρόβατα επί σφαγή και
ως αμνοί άμωμοι. Αλλ’ ιδιαίτατα επιτελούμε το μνημόσυνο της νέας και φερέλπιδος
εκείνης γενεάς των αλκίμων εφήβων και νέων εθνομαρτύρων μας, όσοι, πριν ακόμη
γνωρίσουν και αισθανθούν την γλυκύτητα της ζωής, είχαν την ατυχία αντικρύσουν
εν μέσω των χρυσών τους ονείρων τις φρικαλεότητες του πλέον σκληρού θανάτου.
Συνήλθαμε
ενταύθα σήμερα και ολοφυρόμεθα και εκπέμπουμε αλαλήτους στεναγμούς και θερμές
ικεσίες, και προσφέρουμε τοιουτοτρόπως τον φόρο της αγάπης και στοργής μας προς
τους εν Αϊδινίω σφαγιασθέντες νεαρούς μας προσκόπους, διά τους οποίους «μέγα
όντως πένθος Αχαιΐδα γαίαν ικάνει» και «φωνή εν Ραμά και καθ’ όλην
την Ελληνικήν γην ηκούσθη, θρήνος και κλαυθμός και οδυρμός πολύς. Η νέα Ραχήλ,
η Ελληνική φυλή, η πανταχού γης διεσπαρμένη, κλαίει τα αγαπητά τέκνα της, και
θέλει παρακληθήναι ότι ουκ εισίν», ως λέγει η Γραφή.
Ακριβώς τοιαύτης
αγρίας σφαγής, όχι παρόμοιας, αλλ’ υπερβαίνουσας δυνάμεθα να είπομε, κατά την
θηριωδία την σφαγή, την οποία διέταξε και εξετέλεσε ο μιαιφόνος Ηρώδης, επιτελούμε
σήμερα την ανάμνηση. Το αίμα των σφαγιασθέντων και μαρτυρησάντων τούτων τέκνων
μας, το τίμιο αυτό αίμα επορφύρωσε «έτι άπαξ», αφού εχύθη ως ποταμός αυτή την
φορά, η οποία είθε να είναι η τελευταία, το πολύτιμο έδαφος της Ιωνικής γης, το
οποίο είναι κατακόκκινο.
Ποιός θα το
επίστευε; Ενώ πλησίστιοι πλέον πλέαμε στον ακύμαντο και γαλήνιο λιμένα των
εθνικών μας πόθων και ονείρων, ενώ τα σημεία έδειχναν την πλέον γλυκύτατη
εύδια, και όλοι οι χρησμοί, των οποίων η εκπλήρωση τόσο αισίως είχε αρχίσει,
μας έλεγαν ότι το πλήρωμα του χρόνου ήγγικε, αίφνης εν μέσω σχεδόν λιμένι δεινή
θύελλα συνετάραξε το ουριοδρομούν σκάφος των μεγάλων ελπίδων του Γένους μας,
και χειμώνας απροσδόκητος εν μέσω πλήρους θέρους και συγκομιδής των εθνικών μας
δικαίων επέσκηψε καθ’ ημών και ιδού αίφνης ευρισκόμεθα εν μέσω αιμάτων, εκ των
οποίων είναι κατακόκκινο όλο σχεδόν το Μικρασιατικό μας έδαφος, και εν μέσω
καπνιζόντων ερειπίων, στα οποία μετεβλήθησαν πόλεις πλούσιες και ευδαίμονες μέχρι
της χθες.
«Διά πολλών
θλίψεων δει υμάς εισελθείν εις την ζωήν», είπε ο Ιησούς. Και τούτο επαληθεύει
πλήρως διά το Γένος μας, το οποίο διά πολλών θλίψεων, διά πολλών θυσιών, διά
ποταμών αίματος εισέρχεται, έστω μέγας και μεγαλωστί, στους αθανάτους θαλάμους
της ελευθερίας και της βασιλείας του Θεού.
Είμεθα έθνος και
Εκκλησία μαρτύρων και η ιστορία μας επαναλαμβάνεται, και το έθνος μας αναβαίνει
συχνά πυκνά και σχεδόν ειπείν καθ’ εκάστην τον Γολγοθά του, όπου σταυρούται για
να προσεγγίσει ταχύτερα και πλησιέστερα την φαιδρά πρωία της Αναστάσεως.
Στέφανος εξ
ακανθών, όπως ο του Κυρίου της δόξης, είναι και ο φωτοστέφανος της δόξης της
φυλής και του Γένους μας. Και διά τούτο υπερήφανοι και μέγα τούτο πένθος μας,
ας υποφέρουμε με μεγαλοψυχία και τον ανηλεή τούτο σπαραγμό των σπλάχνων μας και,
αφού καταφρονήσουμε όλες τις μιαιφόνους και βάρβαρες επιβουλές και ορμές, όσες
εξαπολύθησαν καθ’ ημών, ας ρίψουμε στα ανήλια βάθη της λήθης όλες τις της φυλής
από εμφανείς και αφανείς εχθρούς εξυφαινόμενες κακουργίες, αφού δε εισέλθουμε στο
νέο απείρως ωραιότερο κόσμο, τον οποίο φέρει στο φως και τελεσιουργεί η ανδρεία
της φυλής, αλλά και το τίμιο αίμα των νέων τούτων εθνομαρτύρων μας, ας υψωθούμε
στους καθαρούς εκείνους ορίζοντες, όπου κυματίζει η χαρμόσυνη σημαία της
ενδόξου ελευθερίας και βασιλείας των τέκνων του Θεού, οπλισμένοι με θάρρος, με
πίστη, με ελπίδα, με αγάπη και ημερότητα προς πάντες φίλους και εχθρούς, και
επί πάσι με το υπέροχο εκείνο πνεύμα της προόδου, το οποίο κατά την ένδοξη
σταδιοδρομία του έθνους μας εγαλούχησε όλους τους πεπολιτισμένους της σήμερον
λαούς, εχειραγώγησε αυτούς στην μεγάλη λεωφόρο της παγκοσμίου προόδου και
διήνοιξε σε αυτούς νέους ορίζοντες αθανάτου τελειότητος.
Αδελφοί, τιμή
και δόξα στους τοιουτοτρόπως πεσόντες εφήβους νέους μας, στους αθανάτους
τούτους νεκρούς μας, των οποίων το αίμα είναι εξιλαστήριο, διότι δι’ αυτού
γράφονται οι συνθήκες και τα δίκαιά μας, επί ταύτης της γης των πατέρων μας,
διότι αυτό είναι η ιερωτέρα και επισημοτέρα συνηγορία υπέρ των αιωνίων και
απαραγράπτων δικαίων της φυλής κατά τα μέρη ταύτα, διότι είναι αδύνατο να
παραδούν το αθώο τούτο αίμα οι ισχυροί και μεγάλοι της γης, στα χέρια των
οποίων κείνται οι τύχες των λαών του κόσμου.
Αδελφοί, για ένα
τόσο ωραίο τόπο άξιζε και μία τόσο ωραία θυσία! Αυτή η υψηλή θυσία ενσαρκώνει
το μεγαλείο της τραγωδίας πέντε ολόκληρων αιώνων! Αυτή η ανεκτιμήτου αξίας
θυσία είναι η σφραγίδα της όλης εποποιίας και ιστορίας του Γένους μας, η οποία
δεν ήταν κάτι άλλο ειμή θυσία υπέρ των ελευθεριών του κόσμου.
Δόξα και τιμή
στους επιζώντες συναδέλφους τους, όσοι παρόντες ενταύθα εμποτίζονται τα μεγάλα
διδάγματα της φιλοπατρίας, διά των οποίων ελπίζουμε ότι θα δοξάσουν την αθάνατη
και μεγάλη πατρίδα μας Ελλάδα!
Δόξα και τιμή σε
όλους εσάς, και αιωνία η μνήμη των υπέρ πίστεως και πατρίδος τετελευτηκότων
αδελφών και τέκνων μας. Αμήν».
ΙΩΑΝΝΟΥ ΕΛ. ΣΙΔΗΡΑ
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΩΝ
