Γράφει ο Θεολόγος-Εκκλησιαστικός
Ιστορικός-Νομικός κ. Ιωάννης Ελ. Σιδηράς
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΜαρωνεIας και ΚομοτηνHς
ΔαμασκηνOς ο Α΄(1974-2012)
ΜαρωνεIας και ΚομοτηνHς
ΔαμασκηνOς ο Α΄(1974-2012)
Ο αοίδιμος
Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής κυρός Δαμασκηνός ο Α΄ εγεννήθη το έτος
1920 στο χωρίο Οιχαλία του Νομού Μεσσηνίας από φτωχούς, πλην ενάρετους και
ευσεβείς γονείς. Το δε κατά κόσμον όνομα αυτού ήταν Πέτρος Ρουμελιώτης.
Σε πολύ μικρά ηλικία απώλεσε την
μητέρα του, η οποία ενστάλαξε στην αγνή παιδική ψυχή του τα νάματα της
Ορθοδόξου πίστεως και κατηύθυνε τα διαβήματά του στις αγκάλες της Μητρός
Ορθοδόξου Εκκλησίας.
Ο νεαρός Πέτρος έζησε στην
γενέτειρά του μέχρι το έτος 1932, οπότε σε ηλικία 12 ετών και αφού επεράτωσε
την πρωτοβάθμια εκπαίδευσή του στο σχολείο του χωρίου του, ακολούθησε την
οικογένεια, τον πατέρα και τα υπόλοιπα αδέλφια του, στην Αθήνα όπου
αναγκάστηκαν να εγκατασταθούν για να ανεύρουν εργασία και να εξασφαλίσουν τα
αναγκαία προς το ζην. Ο ίδιος ο δωδεκαετής Πέτρος αναγκάσθηκε να εργαστεί
προκειμένου να συνεισφέρει στον οικογενειακό προϋπολογισμό για την επιβίωση της
πολυμελούς οικογένειας. Τούτο βέβαια είχε ως συνέπεια να εγκαταλείψει για
κάποια έτη την συνέχιση της πνευματικής του καλλιέργειας και μορφώσεως. Έπρεπε
όμως να επιβιώσει η οικογένεια. Η σκληρή όμως εργασία δεν τον απεμάκρυνε από
την Ορθόδοξη Εκκλησία και, όπως συχνά –
πυκνά ανέφερε ο ίδιος, από πολύ νωρίς τα βήματά του κατευθύνθηκαν στην ενορία
του Προφήτου Ηλιού στο Παγκράτι, όπου προϊστάμενος του ναού ήταν ο τότε
Αρχιμανδρίτης Τιμόθεος Ματθαιάκης (μετέπειτα βοηθός επίσκοπος Μυρέων στην
Μητρόπολη Θεσσαλονίκης (1951-1954), Μητροπολίτης Μαρωνείας (1954-1974) και
τέλος Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας (1974-1992).
Με τον τότε Αρχιμανδρίτη Τιμόθεο
Ματθαιάκη ο έφηβος Πέτρος συνεδέθη στενά και ανεύρε σ’ εκείνον την πνευματική
γαλήνη και παρηγορία. Έκτοτε και μέχρι του θανάτου αυτού ο Μητροπολίτης
Τιμόθεος υπήρξε ο πνευματικός πατέρας αυτού.
Στην ενορία του Προφήτου Ηλιού ο
Πέτρος εντάχθηκε στον γνωστό χριστιανικό Όμιλο Νέων, τον οποίο είχε συστήσει
από ετών ο τότε Αρχιμανδρίτης Τιμόθεος και επέδειξε πρωτοφανή και αξιοθαύμαστη
χριστιανική δράση και προθυμία. Ο Αρχιμανδρίτης Τιμόθεος εξετίμησε τον ζήλον
του και τον προέτρεψε να ολοκληρώσει οπωσδήποτε την μόρφωσή του. Έτσι ο Πέτρος
Ρουμελιώτης ενεγράφη σε νυκτερινό γυμνάσιο επειδή την ημέρα έπρεπε να εργάζεται
για την επιβίωση της οικογένειάς του. Στο νυκτερινό γυμνάσιο εφοίτησε από το
1944 μέχρι το 1947 και από το 1947 έως το 1950 υπηρέτησε στον ελληνικό στρατό
και ετιμήθη με το στρατιωτικό μετάλλιο εξαιρέτων πράξεων. Στις 4 Μαρτίου του
1951 ο Πέτρος χειροτονήθηκε Διάκονος στον Ιερό ναό Αγίων Κωνσταντίνου και
Ελένης Γλυφάδος από τον αοίδιμο Μητροπολίτη Μεσσηνίας Χρυσόστομο Α΄(Δασκαλάκη).
Στη συνέχεια επανήλθε στην ιδιαιτέρα πατρίδα του ως αρχιδιάκονος της
Μητροπόλεως Μεσσηνίας.
Παράλληλα με τα ιεροδιακονικά του
καθήκοντα ενεγράφη στο γυμνάσιο Καλαμών στο οποίο ολοκλήρωσε την γυμνασιακή
φοίτησή του κατά το έτος 1953 και ύστερα από εισαγωγικές εξετάσεις εισήχθη στην
Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και έλαβε το πτυχίο της Θεολογίας το
έτος 1958. Σημειωτέον ότι καθ’ όλη την διάρκεια των σπουδών του εργάσθηκε ως
κατηχητής και Ιεροκήρυκας στους ομίλους της ενορίας του ναού Προφήτου Ηλία
Παγκρατίου, στον οποίο την 20η Σεπτεμβριου του 1958 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος
από τον Μητροπολίτη πλέον Μαρωνείας Τιμόθεο, από τον οποίο έλαβε και το οφφίκιο
του Αρχιμανδρίτου.
Τον Οκτώβριο του 1958 εδέχθη την
πρόσκληση του Μαρωνείας Τιμοθέου και εγκατεστάθη στην Κομοτηνή, όπου διορίστηκε
ως τακτικός ιεροκήρυκας και από την θέση αυτή υπηρέτησε το λαό της Ροδόπης επί
16 συναπτά έτη, μέχρι δηλαδή το 1974, οπότε εξελέγη Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής σε διαδοχή του Γέροντός
του, Μητροπολίτου πλέον Ν. Ιωνίας και Φιλαδελφείας Τιμοθέου.
Στο σημείο τούτο πρέπει να
αναφερθεί ότι ο Μητροπολίτης Δαμασκηνός
ως Αρχιμανδρίτης είχε κυριολεκτικώς περπατήσει βήμα –βήμα ολόκληρο το Ν.
Ροδόπης, κάθε κωμόπολη, κοινότητα και χωριό, για να κηρύξει τον ευαγγελικό
λόγο. Παράλληλα είχε αναλάβει ως υπεύθυνος την διεύθυνση του εκκλησιαστικού
οικοτροφείου αρρένων, την προεδρία των χριστιανικών ομίλων Κυριών και Νεανίδων,
καθώς και την διεύθυνση του Ανωτάτου κατηχητικού σχολείου Θηλέων Κομοτηνής. Ο
ίδιος συνέλαβε και πραγματοποίησε την ιδέα της ιδρύσεως «Συνεργείου
Εθνικοθρησκευτικής διαφωτίσεως και ψυχαγωγίας» προκειμένου να πλησιάσει τον λαό
και να ενισχύσει το θρησκευτικό και εθνικό του φρόνημα.
Ο Αρχιμανδρίτης Δαμασκηνός
Ρουμελιώτης εξελέγη υπό της σεπτής Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος, την 29η
Μαίου 1974, Μητροπολίτης Μαρωνείας εις διαδοχήν του Γέροντός του, Μητροπολίτου πλέον Ν. Ιωνίας και Φιλαδελφείας
(1974-1992) κυρού Τιμοθέου, η δε χειροτονία του έλαβε χώρα στον Ιερό Ναό
Προφήτου Ηλιού Παγκρατίου υπό του Μητροπολίτου Τιμοθέου και πλειάδος άλλων
Αρχιερέων.
Η ενθρόνισή του πραγματοποιήθηκε
στον Ιερό Μητροπολιτικό ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου Κομοτηνής την 9η
Ιουνίου 1974. Μάλιστα είναι χαρακτηριστικό ότι με την ανάληψη των καθηκόντων
του η Ιερά Σύνοδος τον όρισε τοποτηρητή των κενών Μητροπόλεων Αλεξανδρουπόλεως
και Διδυμοτείχου και Ορεστιάδος, στις οποίες έκανε συχνές επισκέψεις και
εμψύχωνε τα στρατεύματα που ήταν έτοιμα για κάθε ενδεχόμενο λόγω του Κυπριακού
ζητήματος. Εξάλλου, επί των εθνικών ζητημάτων (Κυπριακό, Μακεδονικό, προστασία
Οικουμενικού Πατριαρχείου) με κορυφαίο το «μειονοτικό» στη Θράκη υπήρξε σκληρός
και ανυποχώρητος. Για το «μειονοτικό» διοργάνωσε πάμπολλα συλλαλητήρια και
άλλες συσκέψεις, υποβάλλοντας παράλληλα και πολλά υπομνήματα ενημερώσεως και
διαμαρτυρίας προς τους αρμοδίους διαχρονικά και διακομματικά φορείς της
πολιτείας.
Επί των ημερών του Μητροπολίτου
Δαμασκηνού μετετράπησαν κατά την λειτουργία και οργάνωσή τους τα δύο μαθητικά
Οικοτροφεία της πόλεως στους σημερινούς βρεφονηπιακούς σταθμούς και εδόθησαν
στον ελληνικό στρατό τα κτίρια της Μητροπόλεως στην Ιερά Μονή Αγίου Χριστοφόρου
(λειτούργησε ως στρατιωτικό νοσοκομείο) και το οικοτροφείο Σαπών.
Στη διάρκεια της τριακοπενταετούς
αρχιερατικής διακονίας του χειροτόνησε υπεράνω των πενήντα ιερέων και
χειροθέτησε ανάλογο αριθμό αναγνωστών μεταξύ των οποίων και ο γράφων, ενώ όρισε
και μεγάλο αριθμό «πνευματικών – εξομολόγων» προς κάλυψη των αναγκών του
ποιμνίου σχετικά με το μυστήριο της Ιεράς Εξομολογήσεως. Στα έτη αυτά
διοργάνωσε ιερατικά συνέδρια, συσκέψεις κατηχητών, αντιαιρετικές εξορμήσεις και
αναμόρφωσε τον θεσμό των εσπερινών κηρυγμάτων της Κυριακής στο μητροπολιτικό
μέγαρο, δίδοντας σε αυτά χαρακτήρα διαλέξεων.
Όσον αφορά τα μεγάλα έργα που
επραγματοποιήθηκαν επί των ημερών του, αναφέρουμε τα εξής: την ανέγερση του
Καθεδρικού ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στον προαύλιο χώρο του οποίου
ανήγειρε τον ανδριάντα του εθνομάρτυρος Μητροπολίτου Μαρωνείας Κωνσταντίου Α΄(+1821), καθώς επίσης και τους
Ιερούς Ναούς Αγίας Βαρβάρας, Αγίου
Στυλιανού, Αγίου Κοσμά Αιτωλού και Αγίου Τρύφωνος στην Κομοτηνή. Αλλά και στην
υπόλοιπη επαρχία ανήγειρε άλλους 10 μεγαλοπρεπείς ναούς (Ξυλαγανής, Ιάσμου,
Σιδηροχωρίου κ.ά) και επέκτεινε τις εγκαταστάσεις της Ιεράς Μονής Παναγίας
Φανερωμένης Βαθυρρύακος. Με απόφαση του κατασκευάστηκαν 30 νέα κωδωνοστάσια και
15 οικείες για τους εφημερίους σε χωριά μικτού πληθυσμού, ενώ παράλληλα
ανακαινίστηκε το παλαιό μητροπολιτικό μέγαρο και μετετράπη σε πνευματικό
κέντρο, όπου στεγάζεται ο Σύλλογος των Φίλων Βυζαντινής Μουσικής και λειτουργεί
η Εκκλησιαστική βιβλιοθήκη. Τέλος αναπαλαιώθηκε και διαμορφώθηκε ο περιβάλλων
χώρος του μεταβυζαντινού μνημείου Ιμαρέτ (Πτωχοκομείο), στο οποίο εγκαταστάθηκε
το Εκκλησιαστικό Μουσείο της Μητροπόλεως.
Με πρωτοβουλία του Μητροπολίτου
ανηγέρθη η πρώτη πτέρυγα της Ιεράς Μονής Εισοδίων της Θεοτόκου Πανδρόσου, αλλά
και η Ιερά Μονή Οσίου Μαξίμου Καυσοκαλύβη Παπικίου Όρους, όπου εργάστηκε και
αγωνίστηκε για την ολοκλήρωσή της και ο αείμνηστος πρώτος Ιερομόναχος της Μονής
Π. Μάξιμος (+2003). Αναστηλώθηκε ο ιερός ναός Αγιου Δημητρίου Κασσιτερών και
μέχρι πρότινος μεριμνούσε για την αποπεράτωση του Ιερού Ναού Αγίου Ευγενίου στα
Πετρωτά Ν. Ροδόπης για να είναι το κέντρο του ποντιακού Ελληνισμού.
Από δε το 1990 με πρωτοβουλία του
Μητροπολίτου ιδρύθηκε και λειτούργησε ο ραδιοφωνικός σταθμός της Μητροπόλεως.
Στον δε φιλανθρωπικό τομέα σημαντική θέση κατέχουν τα δύο λειτουργούντα
συσσίτια στις ενορίες του Μητροπολιτικού ναού και της Του Θεού Σοφίας.
Ο Μητροπολίτης Δαμασκηνός
συνέγραψε και εξέδωσε τρία βιβλία. Το πρώτο εξεδόθη το 1989 με τίτλο: «Η
συμβολή της τοπικής Εκκλησίας εις την αντιμετώπισιν των εθνικών προβλημάτων της
Θράκης». Το δεύτερο βιβλίο εξεδόθη το 1996 και έχει τίτλο: «Η πνευματική δυναμική παρέμβασις της τοπικής εκκλησίας εις τα
προβλήματα της ακριτικής περιοχής της Θράκης». Τέλος, το τρίτο βιβλίο
εξεδόθη το 1999 και τιτλοφορείται: «Ο
Ελληνισμός της Ροδόπης και η τοπική εκκλησία. Εθνικοί και πνευματικοί αγώνες».
Ο Μητροπολίτης Δαμασκηνός στα 38
έτη αρχιερατικής διακονίας του εκλήθη πάμπολλες φορές ως συνοδικός, μέλος και
πρόεδρος συνοδικών επιτροπών. Ετιμήθη με τα παράσημα του Οικουμενικού
Πατριαρχείου, του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, αλλά και τους επαίνους της Εκκλησίας της Ελλάδος. Το
1998 αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του
Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ. Το 2006 ο Δήμος Κομοτηνής
χρηματοδότησε την έκδοση τιμητικού τόμου επί τη συμπληρώσει 30 ετών
αρχιερατικής προσφοράς του Μαρωνείας Δαμασκηνού, ο οποίος εκοιμήθη τον Νοέμβριο
του 2012 και ετάφη στον προαύλειο χώρο του υπ’ αυτού ανεγερθέντος Ιερού
Καθεδρικού Ναού Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Κομοτηνής.
ΙΩΑΝΝΟΥ ΕΛ. ΣΙΔΗΡΑ
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΩΝ
